مقالات زیبایی

5-6-2- روغن کرم (روغن خراطین)
روغن کرم های خاکی بین 2-1% از وزن خشک تغییر می کند و ترکیبی مشابه ترکیب روغن ماهی دارد. روغن کرم های خاکی حاوی محدوده وسیعی از اسیدهای چرب و دارای درصد نسبتاً بالایی از اسیدهای چرب با چند پیوند دو گانه و سه کانه امگا -3 است. تحقیقات بیشتری در مورد تغییر اسیدهای چوب کرم های خاکی با تغییر شرایط محیطی و جیره غذایی آنها مورد نیاز است. ترکیب اسیدهای چرب کرم های کرم خاکی با اضافه کردن روغن ماهی تن تغییر می کند درحالی که مقدار کل چربی کرم ها تغییر نمی کند و درحدود 16% باقی می ماند. محتوای چربی پودر کرم خاکی را بین 10-5% گزارش کرده اند (ادواردز، 1988). روغن ماهی تن به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع زیاد برای تولید صنعتی حیوانات اهلی مناسب است. بسیاری از اسیدهای چرب موجود در روغن ماهی تن به مقدار کمی در بدن کرم ها وجود دارد. با وجود این، برخی از اسیدهای چرب با یک یا چند پیوند یگانه در بدن کرم ها به مقدار زیاد وجود دارد که برای تغذیه انسان و حیوانات بسیار مهم هستند.

 خرید روغن خراطین

5-5- سيستم های صنعتی کنونی
گونه هايی که در استراليا از آنها برای توليد پودر کرم استفاده میشود شامل گونه هایE.foetida ، E.anderi و P.excavatus میباشد. دو گونه E.foetida ، E.anderi بسيار به هم شبيه اند. گونه کرم آبی هندی(P.excavatus) يک گونه بومی مناطق حاره ای است و در نتيجه در شرايط اقليمی مديترانه ای يافت نمیشود. سرعت تکثير و توليد مثل چهارگونه متداول در پرورش کرم های خاکی و مواد بستری معمول را در جدول 5-2 نشان داده شده است. در منابع، گزارشی مبنی بر روش بهينه سازی جيره غذايی کرم ها برای دستيابی به حداکثر سرعت رشد و تکثير وجود ندارد و بنابراين لازم است مطالعات بيشتری در اين زمينه صورت گيرد. داده های ستون آخر در جدول 5-2 از اعداد ستون های قبل محاسبه شده است.

4-4- كمپوست و مبارزه با عوامل بيماري زا :
در دو دهه اخير پيشرفت هاي قابل توجهي در معرفي روش هاي زراعي در مبارزه زيستي با عوامل بيماري زا صورت گرفته است. نخست مشاهده كردند كه استفاده از خرده هاي پوست درختان در صنعت توليد گل و گياه، بيماري پيوسيدگي ريشه فيتوفتوريايي را كنترل مي كنند. سپس معلوم شد كه رشد گياهان چوبي در بسترهاي تيمار شده با كمپوست پوست درخت بهتر از تيمارهاي ضد عفوني با متيل برومايد است. به دنبال ان روشن شد كه بيماري هاي پيوسيدگي ريشه ناشي از قارچ هاي Pythium و phytophthora به خوبي در محيط كشت گلداني با اضافه كردن كمپوست پوست درختان كنترل مي شود ولي براي رسيدين به نتيجه مطلوب بايد خصوصيات فيزيكي و شيميايي كمپوست ايده آل باشد پيت اسفنجي تيره رنگ و پوسيده از نظر مبارزه با بيماري ها چندان موثر نبود زيرا ظرفيت نگهداري ميكروبي ا ين منبع كاملاً هوموسي شده اندك است (دكوستر و هويتينك، 1999).
Rhizoctenia solani يك بيمار كننده مهم گياهي است كه در طول چندين هفته پس از مصرف كمپوست و كاشت گلدان ها بهطور زيستي كنترل نمي شود، در حالي كه Phytophthora به خوبي كنترل مي شود. نشاء بسياري از گياهان به بيماري ناشي از Rhizoctonia solani حساسند. چون روش مبارزه طبيعي و زيستي براي اين بيماري وحودندارد، گياهچه ها در مزرعه از اين بيماري بسيار خسارت مي بينند. البته مشاهده شده كه با عمل آمدن طولاني مدت كمپوست، خاصيت كنترل كنندگي اين بيماري در ان ايجاد مي شود.

6-3- روش هاي زيستي مبارزه با بيماري هاي خاكزاد
دو روش كلي براي مبارزه زيستي با بيماري هاي گياهي خاكزاد وجود دارد كه شامل روش هاي اختصاصي و عمومي مي شود. در روش اختصاصي بر اي كنترل يك بيماري خاص، يك ريز جاندار به تنهايي به خاك اضافه مي شود. يك مثال مناسب روش زيستي مبارزه با بيماري بوته ميري ناشي از قارچ Rhizoctonia solani است كه باعث از بين رفتن بوته هاي جوان در شرايط خنك و مرطوب مي شود. با اضافه كردن قارچ Trichodeerma spp به خاك، اين قارچ ترشحات شيميايي خاصي را از خود منتشر مي نمايد كه عامل بيماري زا را مورد حمله قرار مي دهد. از سوي ديگر، ريسه قارچ Trichodeermaعامل بيماري زا را محصور مي كند و نوعي آنزيم آزاد مي كند كه سلول هاي Rhizoctonia را هضم و قارچ، محتويات آن را جذب مي كند (شكل4-1). امروزه از قارچ تريكودرما براي ضد عفوني كردن بذرها براي مبارزه با بيماري بوته ميري رايزوكتونيايي استفاده مي كنند (پرستون، 2004). معمولاً اضافه كردن مايه تلقيح يك ريز جاندار خاص، به تنهايي چندان موثر نيست زير در شرايطي كه مواد غذايي به مقدار كافي درخاك وجود ندارد، ريز جاندار تازه اضافه شده قادر به رقابت با ميكروب هاي مستقر در خاك نيست و زنده نمي ماند. اين عمل همانند گلي است در صحرا كه بدون آبياري كاشته مي شود (پرستون، 2004). در بلژيك در اواخر دهه هشتاد، چندين نمونه از مايه تلقيح خالص Trichodeerma harzianumعامل به عنوان عاملي براي مبارزه زيستي به بازار عرضه شد. اين محصول در سطح تجاري دردهه اخير مورد استفاده قرار گرفت و در آزمايش هاي متعدد مزرعه اي موجب افزايش عملكرد گياهان مختلف (هم از نظر رشد و هم از نظر سلامت گياهان) شد. هم اكنون مايه تلقيح قارچ Trichodeerma Rhizoctonia و گونه هاي ديگر تريكودرما در اين كشور مورد استفاده عموم توليد كنندگان است (دكوستر و هويتينك، 1999).

3-1-4- تاثیر کمپوست بر قابلیت سودمندی زیستی
آلاینده های آلی و فلزات سنگین
3-1-4-1- کلیات
مواد آلی خطر ناک در حد گسترده ای در بخش های مختلف از جمله خانه ها و شهرها، کشاورزی، صنعت و نظامی تولید می شوند. استفاده از آفت کش ها در بخش های کشاورزی، صنعت و منازل باعث ورود ترکیبات سمی آلی به بقایای گیاهی، فاضلاب شهریف کودهای دامی و خاک می شود (دائو و آنگر، 1995). مبارزه شیمیایی با آفات، امراض و علف های هرز سبب تجمع آفت کش ها در خاک می شود. تجزیه بعضی از این مواد در خاک بسیار کند است (جوائو و همکاران، 2000). آلاینده های فلزی از طریق آفت کش های و کودهای دامی به خاک و بقایای آلی اضافه می شوند (هسو و لو، 2000). قسمت عمده ای از عناصر سنگین که باعصث ایجاد آلودگی در محیط زیست می شوند، از اضافه کردن فاضلاب های صنعتی و شهری نشأت می گیرند (کاباتا – پندیس و آدریانو، 1995). آفت کش ها و عناصر سنگین در ضایعات اولیه (خام و تجزیه شده) و کمپوست نهایی برای افرادی که با این مواد در تماس هستند، ب رای محیط زیست و گیاهان رشد یافته در خاک هایی کمپوست دریافت کرده اند و برای جانوران خاک و دام هایی که در این خاک ها می چرندف مضر است.
در حال حاضر مقرراتی که در مورد استفاده ازکودهای کمپوست درخاک ها وضع کرده اند و استانداردهای کیفی که برای کمپوست اعمال می کنند، همگی باعث شده اند که غلظت عناصر سنگین در کمپوست ها کاهش یابد. تجزیه شیمیایی برای از کمپوست ها که به صورت تصادفی در اروپا نمونه برد اری شده بودند، نشان داد که اکثر کمپوست های تولید شد ه کیفیت مطلوبی دارند و غلظت عناصر سنگین در آنها کم است (بارکر و بریسون، 2002). شیمپ (1993) لزوم مطالعه ترکیبات حاصل از تجزیه کمپوست را متذکر شد . جنبه های زیست محیطی استفاده از کمپوست شامل مسمومیت گیاهان، سلامت زنجیره غذایی و سایر موارد است (ریان و چینی، 1993). مسمومیت گیاهان به دلیل ترکیبات حاصل از تجزیه زیستی کمپوست نارس، شوری و سمیت نمک های خاص به وجود می آیند (چینی و ریان، 1993).

2-9- متغیرهای موثر در فرآیند تولید ورمی کمپوست

تعدادی از متغیرهای کلیدی در فرآیند ورمی کمپوست وجود دارد که عملکرد آن را تحت تاثیر قرار می دهند. این متغیرها شامل : مدیریت و نگهداری سیستم ها، شرایط محیطی، جریان ضایعات، میزان بارگیری ضایعات، ظرفیت حمل و نقل و ظرفیت سیستم برای تولید ورمی کمپوست هستند. متغیرهای دیگر متغیرهایی اند که اندازه (مقیاس) و نوع سیستم به کار برده شده را تعیین می کنند. این متغیرها عبارتند از : مساحت زمین مورد استفاده برای تولید ورمی کمپوست، عمق بسترها، میزان ورود مواد، میزان برداشت ورمی کمپوست و درجه پایداری مورد انتظار ورمی کمپوست (گزارش واحد فناوری ضایعات سبز، 2000)

مدیریت و نگهداری اهمیت ویژه ای در فرآیند تولید ورمی کمپوست دارد (ادواردز و نئوهازر، 1998). در سیستم های تولید ورمی کمپوست بدون هوادهی، ارتفاع سترها نباید بیش از 45 سانتی متر باشد زیرا ایجاد شرایط بی هوای و فشرده شدن بسترها بر اثر وزن مواد، از فعالیت کرم ها می کاهد. در بسترهای با ارتفاع بیش از 45 سانتی متر، لرزندان[1] بسترها (شکل کردن و هوادهی بسترها بدون برگرداندن مواد) ضروری است (گزارش واحد فناوری ضایعات سبز، 2000). آماده سای ضایعات قبل از اضافه کردن به بسترها یکی دیگر از جنبه های وقت گیر در مدیریت فرآیند تولید ورمی کمپوست است. این عملیات اختلاط مواد، تیمار اولیه با مواد افزودنی و کمپوست شدن اوله ی مواد را دربر می گیرند. دلیل شکست بسیاری از واحدها عدم اعمال مدیریت صحیح در این زمینه است. گذراندن دوره های آموزشی و یا استفاده از مشاوران مجرب و دارای دانش کافی می تواند بسیار مفید باشد . جنبه مهم دیگر مدیریتی، انتقال مواد مانند مواد حجم دهنده و اختلاط آنها با نسبت مناسب با ضایعات است.

به نظر بسیاریاز محققان در طراحیسیستم برایتهیه کمپوست بایا موارد کلیزیر را لحاظ کرد:

* نسبت کربن به نیتروژن مواد اولیه حدود 1 : 30 ‏باشد؟

* میزان اکسیژن در هوایدرون توده 15-5% (تخلخل توده 30%) باشد؛

* د ‏مایدرون توده کمپوست 60 درجه سانتیگراد باشد؛

* درصد رطوبت 50% رطوبت اشباع باشد؛

مكانیزم تولید کمپوست از ضایعات سبز مشابه ساير ضایعات است و جمعیت ریزجانداران برای تجزیه مواد افزایش می یابند. بریده چمن، هرمی و برگ درختان و بخشی از ضایعات آشپزخانه ای قسمت عمده ای از فایقات قابل کمپوست مجموعه های شهری را تشکیل می دهند. ضایعات حاصل ازسبزیجات با تغییراتی که بر سیستم های تهیه کمپوست از زباله شهری داده می شود، با موفقیت به کمپوست تبدیل مي شوند (میچل و همحاران، 1993؛ ورمولن و همکاران، 1993 ‏). از تكنيك تولید ورمی کمپوست نیز می توان برای تبدیل این مواد به کمپوست استفاده کرد (ادواردز، 1998). نكته مهم در این مورد، جداسازی ضایعات سبز از سایر ضایعات شهری و اخراج از گردونه ورود به ضایعات جامد شهری است. برای بهبود کیفیت محصول نهایی ممكن است از مواد بهساز و یا از فرآیندهای متفاوتی استفاده شود. در فلورانس ایتالیا، ضایعاتی را که روزانه تولید می شود با تراشه چوب مخلوط و در مدت 45روز با استفاده از سیستم و آکتور باز به کمپوست تبدیل می كنند (والینی و همكاران، 1993‏). برای ضایعات آشپزخانه ای به همراه كاغذ از روش هضم بی هوازی در55 درجه سانتی گراد به مدت 42 ‏روز استفاده می كنند (ورمولن و همکاران1993 ‏. برای تهیه کمپوست از ضایعات آشپزخانه ای اگر از هاضم بی هوازی استفاده نشو د، هوادهی تحت فشار یا هم زدن مداوم ضروری است.

ورمي يك کلمه لاتین به معنی کرم است و در فرآیند تولید ورمی کمپوست از کرم هاي خاکی و ریزجانداران برای تبدیل ضایعات آلی به ماده ای سیاهرنگ وغنی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان با بوی خاک که ورمی کمپوست نامیده می شود استفاده می کنند (اسمیت، ‏1998). در این فرآیند که اکسایش زیستی و پایدار شدن مواد آلی در نتیجه فعالیت مشترک کرم های خاکی، ریزجانداران صورت می گیرد، برخلاف فرآیند تولید کمپوست، مرحله گرمایی وجود ندارد و كرم هاي خاکی عامل خرد و ريز کردن و هوادهی توده می باشند (دومینگوز و همكاران، 1997). ورمی کمپوست در حقیقت شامل فضولات کرم های خاکی، مواد آلی که به طور جزیی تجزیه شده اند، کپسول های تخم کرم های خاکی، کرم های خاکی و سایر ریزجانداران است. فضولات، كرم هاي خاکی محصول جانبی طبیعی کرم های خاکی است که از نظر مواد غذایی مورد نیاز گیاهان غنی و به عنوان بهترین ماده بهساز می تواند به کار رود (اسمیت، 1998 ‏). ورمی کمپوست داراي واکنش خنثی، ساختمان مناسب و بیشتر اسفنجی، حاوی جمعیمت بالایی از ریزجانداران مفید، تهویه و ظرفیت نگهداری آب زیاد است. اين خصوصیات ورمی کمپوست، آن را به جایحزین مناسبی برای پیت و سایر محیط های گلدانی تبديل کرده است (دومینگوز و همکاران، 1997).

2-8- فناوري توليد ورمي كمپوست
با توجه به مزاياي روش توليد ورمي كمپوستف استفاده از كرم هاي خاكي در سال هاي اخير توسعه زيادي پيدا كرده است. محصولات فرآيند توليد ورمي كمپوست عبارتند از : فضولات كرم هاي خاكي كه با لفظ كلي ورمي كمپوست مشخص مي شود، خود كرم هاي خاكي به عنوان غذاي طيور و آبزيان و طعمه براي ماهيگيري استفاده مي شود و كود مايع حاصل از فرآيند كه چاي كرم نا ميده مي شود.
تحقيقات اوليه در مورد استفاده از كرم هاي خاكي در مديريت ضايعات آلي به سال هاي دهه 1970 بر مي گردد كه از اين روش براي تبديل لجن فاضلاب استفاده مي شد (هرتستين، 1978). به دنبال آن در همايشي در ميشيگان آمريكا، موضوع پايد ار كردن مواد آلي با استفاده از كرم هاي خاكي مطرح شد. در سال 1988 كتابي را ادواردز و نئوهازر منتشر كردند كه در آن روش هاي مختلف توليد ورمي كمپوست براي دستيابي به كيفيت مناسب ورمي كمپوست تشريح شده است.
قبل از تشريح سيستم هاي به كار رفته در توليد ورمي كمپوست توجه به نكات زير ضروري مي باشد :
1- گونه هاي مختلف كرم هاي خاكي نيازمندهاي متفاوتي به شرايط محيطي دارند ولي گونه هاي مناسب براي توليد ورمي كمپوست معمولاً نسبت به تغييرشرايط محيطي مقاومند. شرايط محيط مناسب براي گونه هاي كرم هاي كمپوستي قبلاً ذكر شده است.
2- هر چند در منابع ذكر كرده اند كه كرم هاي خاكي قادرند تا بيش از وزن بدن خود در روز مواد مصرف كننده و بعضي از گونه هاي مورد استفاده در توليد ورمي كمپوست مقادير بسياري از ضايعات آلي را به سرعت فرآوري مي كنند، مقدار مشاهده مصرف و هضم ضايعات معمولاً 100-50% وزن زنده كردم ها است. مقدار هضم موغاد بستگي زي ادي به گونه كرم خاكي، ميزان بلوغ كرم ها، سرعت توليد مثل، تراكم جمعيت كرم ها، نوع مواد غذايي و شرايط محيطي دارد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000).
3- طراحي سيستم هاي توليد ورمي كمپوست در حقيقت براي رسيدن به بهترين شرايط محيطي مورد نياز براي دستيابي به حداكثر كارايي فرآوري تبديل ضايعات آلي است و اين موضوع هنوز يك ضرورت مهم درفناوري توليد ورمي كمپوست است.
4- مقياس فناوري مورد استفاده براي توليد ورمي كمپوست را مي توان به سه گروه تقسيم بندي كرد : مقياس هاي كوچك (خانگي)، مقياس هاي متوسط (خانگي يا تجاري) و مقياس هاي بزرگ (تجاري). البته سرعت فرايند بستگي به حجم ضايعات استفاده شده، گونه كرم مورد استفاده و مديريت دارد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000). ظرفيت اين گروه ها به ترتيب زير است :
مقياس كوچك
كمتر از 20 كيلوگرم در هفته
كمتر از 5/0 متر مكعب
مقياس متوسط
250 كيلوگرم در هفته
5/0-35/0 مكعب
مقياس بزرگ
بيش از 250 كيلوگرم در هفته
بيش از 5/3 متر مكعب
ممكن است از چندين واحد با مقياس متوسط براي تبديل حجم زيادي از ضايعات در يك مجموعه با مقياس بزرگ استفاده كنند. در سال هاي اخير با توسعه و پيشرفت واحدهاي با مقياس متوسط صرفه اقتصادي آنها افزايش يافته و به واحدهاي تجاري تبديل شده اند.
بين واژه هاي پرورش كرم و توليد ورمي كمپوست تفاوتي وجود دارد. در پرورش كرم هدف توليد وزن زنده كرم است حال آن كه در ورمي كمپوست، هدف اصلي توليد ورمي كمپوست (محصول جانبي فعاليت كرم هاي خاكي روي ضايعات آلي) است. روشي كه از آن تحت عنوان مزارع كرم در منابع ياد كرده اند، يك صنعت ابتدايي و ساده است كه در كنار واحدهاي توليد دام مي تواند احداث شود. هدف از اين روش توليد كرم است تا توليد ورمي كمپوست. در اين مزارعف كرم هاي خاكي براي فروش وزن زنده شان مي پرورند. از كرم هاي خاكي براي پرورش طيور و آبزيان و به عنوان طعمه ماهي استفاده مي كنند. مساله مهم در اين مزارع جداسازي كرم ها و كپسول هاي تخم آنهاست.
فناوري هاي متفاوتي در صنعت توليد ورمي كمپوست به كار برده شده است كه تفاوت آنها در ابزار ادوات به كار رته، فرآيند، راهكارهاي مديريت و فروش محصولات، روش ها و سيستم هاي به كار رفته است. تعدادي از اين فناوري ها عبارتند از :
سيستم جعبه اي : سيستم جعبه اي ساده و براي مقياس هاي كوچك مناسب است. اين سيستم در همه مقياس ها آزمايش شد ه است. در اين روش براي پر و خالي كردن جعبه ها نياز به نيروي
انساني زيادي مي باشد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000). جعبه ها كه اغلب چوبي هستند معمولا 25 سانتي متر عرض، 100 سانتي متر طول و 50 سانتي متر ارتفاع دارند. براي كمك به برداشت مواد مي توان جعبه ها را از وسط با تيغ هاي مشبك جدا كرد. مواد تازه ابتدا در توده هايي كمپوست شده، سپس به طور هفتگي به جعبه ها اضافه مي شوند. برداشت كمپوست هر چهار ماه يك بار انجام مي گيرد. در سيستم هاي تاسيس شده در محيط بيرون پوشاندن مواد براي حفظ رطوبت و محافظت از نور مستقيم آفتاب ضروري است (شرمن – هانتون، 2000). بسترها را مي توان از جنس چوب، پلاستيك و بشكه هاي فلزي ساخت. اندازه آنها به ميزان مواد بستگي دارد مثلاً براي 45/0 كيلوگرم ضايعات در هفته، به جعبه اي به اندازه 60*90 سانتي متر و به عمق 30-20 سانتي متر نياز مي باشد. در زير جعبه ها بايد 12-8 عدد سوراخ 6 -3 ميلي متري ايجاد نمود. جعبه ها بايد روي آجر يا تكه چوب قرار بگيرند. نمونه هايي از جعبه هاي استفاده شده براي توليد ورمي كمپوست در شكل 2-8 آمده است.