مقالات زیبایی
طبقه بندی کرم خاکی
2-3-3- طبقه بندی کرم های خاکی
در سطح دنیا حدود 1500 گونه (در منابع دیگر 1800 گونه) (فایوله و همکاران، 2001) یا بیش از 3000 گونه (سما وات و ملكوتی، 2003 ) کرم خاکی وجود دارد (نشریه آنلاین: منع فضولات خالص کرم خاکی، 2000). کرم های خاکی متعلق به شاخه Annelida ، راسته Haplotaxina ، رده Clitellata و ريز رده Oligocheata هستند. در این شاخه حدود 1800 گونه کرم خاکی وجود دارد که متعلق به پنج خانواده است. کرم های خاکی که در مناطق امریكای شمالی، اروپا و اسیای غربی یافت می شوند اغلب متعلق به خانواده Lumbricidae می باشند. در این خانواده حدود 220 گونه کرم خاکی وجود دارد. مهمترین کرم های خاکی در خانواده Lumbricidae متعلق به جنس Lumbricus مي باشند. در این جنس، گونه های متعددی وجود دارد مانند کرم های شبنم Lumbricus trerrestris که در خاک های مرتعی مناطق مرطوب و کرم های قرمز L rubellus که در توده هاي کود دامی یافت می شوند (نشریه آنلاین: کرم های خاکی، 2001).
کرم های خاکی براساس محیط زیست خود معمولا به سه گروه anecic,endogeic,epigeic تقسیم بندی می شوند (باکرفید، 1994 ) گروه اول (epigeic) در قشر سطحی خاک زندگی کرده، از مواد تازه گیاهی و جانوری تغذیه می کنند و به ندرت خاك را می بلعند. این گروه پویایی زیاد، طول دوره زندگی نسبتا کوتاه، اندازه کوچک تا متوسط و سرعت رشد و تكثیر زیاد دارند. از
این گروه از كرم ها به طور گسترده ای برای تولید ورمی کمپوست. استفاده می کنند. به این كرم ها، کرم های قرمز لولنده هم می گويند زيرا هنگامی که این کرم ها را در دست بگیريم، به اطراف لول می خورند. دوگونه مهم در این گروه شامل Eisenia foetida و Lumbricus rubellus است (مرترس، 1993). کرم های گروه anecic کرم های تولید کننده حفره ها هستند و در خاک حفره های بزرگ، دائمی و عمودی ایجاد کرده از لاشبرگ ها در سطح خاک و در هنگام شب تغذیه می كنند یا بقایای گیاهی را در داخل حفره های خاك برده، از آنها تعذیه می کنند. از این كرم ها می توان کرم های شبنم مانند Lumbricus terrestris را نام برد. این کرم ها اندازه بزرگ، عمر طولانی و سرعت تکثیر کمتری نسبت به کرم های سطحي دارند. این کرم ها در علفزارها فراوانند. كرم های endogeic در کانال های تودرتو افقی زندگی کرده و از خاك های غنی از مواد آلی تئذیه می کنند. معروفترین كرم های این گروه کرم های مزرعه ای Allobolophora caliginosa هستند (اردواردز و بولن، 1996 ). این کرم ها دو خاک هایی که از نظر مواد آلی فقیرند، بیشتر رشد می کنند. گونه Allobolophora caliginosa را با اندازه کوچك و داشتن کمربند جنسی در فاصله يك چهارم طول بدنشان می انوان شناسایی کرد. گونه ديگر از اين گروه Allobolophora chlorotica کرم های سبز رنگي هستند که در خاک های با مواد آلی بسیار کم زندگی می کنند.
2-4- گونه هاي مناسب براي توليد ورمي كمپوست
گونه هاي متعددي از کرم های خاکی به منظور تولید ورمی کمپوست مورد استفاده قرار گرفته اند. گونه هاي كرم های خاکی که در توده های کمپوست یافت می شوند شامل: Eisenia anderi (كرم ببري قرمز) Eisenia foetida(كرم ببري)، Eudrilius eugeniae (كرم شبنم آفريقايي)، Lumbricus rubellus (كرم قرمز)، Perionyx excavatus (كرم آبي هندي)، Fletcherodrilus spp
و Heteroporodrilus spp مي باشد كه دو گونه اخير بومي استراليا مي باشند. ساير گونه هايي كه به طور اتفاقي در توده هاي كمپوست يافت شوند شامل : Eiseniella، Amynthus corticus، Ploterma spp، Polypheretima elongata ، Microcolex، telraedra و Spenceriella spp مي باشند (باكرفيلد، 1994).
به علت مقاومت در برابر تغییر شرایط محیطی و سرعت زیاد تغذیه و تکثیر و همچنین به سبب توانایی ادامه زندگی در محيط های عاری از خاك و در داخل مایعات آلی فقط دوگونه L.rubellus و E.foetida را در واحده ی بزرگ تجاری پرورش می.هند. کرم های بزرگ افریقایی Euderilus eugeniae و کرم های آبی هندی Perionvx excavatus که برمی مناطق گرم آسیا و آفریقا هستند و در حرارت های پایین از بین می روند، برای تولید ورمی کمپوست در واحدهای بسته مناسبند (ادواردز، 1998). گونه کرم شبنم اروپایی Denderobaena veneta را بیشتر برای طعمه ماهی پرورش می دهند (بيکر و کيپلین، 1992). سایر گونه هایی که در توده های کمپوست یافت می شوند، اهمیت کمتری دارند و در بعضی از مواقع به صورت مخلوط با دوگونه اصلی ذکر شده به کار می روند.
سرعت تكثير کرم های کمپوستی بسیار زیاد است. تکیر از طریق جنسی و تخم گذاری صورت می گیرد. بين گونه های کرم ها از نظر سرعت تکثیر تفاوت زیادی وجود دارد. برای سرعت تکثیر کرم ها، ارقام متفاوتی در منابع ذکر کرده اند. ادواردز گزارش کرده است که حداکثر سرعت تکیر گونه E.foetida در فضولات حیوانی 8/3 کرم به ازاء، هر کرم در هفته می باشد (ادواردز و بولن. 1996). رینک و همكاران (1992) رقم 35/0به ازای هر کرم در روز را گزارش کرده اند. گونه E.foetidaدر سال حدود 900 عدد کپسول تخم تولید می کند در حالی که گونه L.rubellus در سال بین 109-79 کپسول تخم تولید می کند (توملین، 2000). هر کپسول تخم حاوی 9-1 عدد کرم است ولی معمولا از هرکپسول تخم 2-1 کرم خارج می شود: هرچند در کرم های کودی گاهی تا 11 عدد جنین کرم در يك کپسول تخم مشاهده شده است (رینك و همکاران، 1992) به نظر اسمیت (1998) هر کرم از گونه E.foetida در مدت 10-7 روز یک کپسول تخم تولید می کند و در هر کپسول از 20-2 عدد جنین کرم وجود دارد.
در جدول 2-5 برخی از جنبه هاي مهم زیستی گونه های مهم مورد استفاده در تولید ورمی کمپوست باهم مقایسه شده است.
با توجه به اعداد شده در صورتی که شرایط مساعد باشد، کرم های کودی می توانند با سرعت زیادی تکثیر یابند. در شرایط کنترل نشده و در محيط بیرون، تعداد کرم های کودی در
جدول 2-5- برخي از جنبه هاي زيست شناختي كرم هاي كمپوستي
مدت 60-50 روز 3-2برابر مي شود ولي نگهداري شرايط مطلوب به خصوص در واحده اي تجاري بزرگ و در مدت زمان طولاني بسيار مشكل است. بنابراين ميزان تكثير كرم هاي در محيط بيرون بسيار كمتر از محيط هاي كنترل شده است (توملين، 2000).
گارگ و همكاران (2005) در بررسي هاي در مورد رشد و تكثير كرم هاي خاكي از گونه E.foetida به عمل آوردند، تفاوت هايي را در سرعت تكثير اين گونه در انواع مختلف كودهاي دامي مشاهده نمودند، كه نتايج آن در جدول 2-6 آمده است. اين محققان همچنين گزارش كردند كه توليد كپسول تخم در كودهاي گاوي و شتر بعد از 12 هفته، در كودهاي گاوميش، الاغ، گوسفند و بز در 13 هفته و در كود اسبي بعد از 14 هفته متوقف مي شود.
جدول فوق وجود تفاوت هاي زيادي را در سرعت رشد و تكثير كرم هاف در انواع مختلف فضولات حيواني نشان مي دهد. چنين تفاوت هايي در انواع ديگر ضايعات آلي نيز محتمل است. بعد از رسيدن به حداكثر وزن زنده،اندازه و وزن زنده كرم ها كاهش مي يابد كه اين موضوع لزوم برداشت به موقع ورمي كمپوست را اثبات مي كند.
