مقالات زیبایی

پودر کرم خاکی همچنین می تواند درجیره غذایی پستانداران یک معده ای و ماهی ها جایگزین پودر ماهی شود. با روش های کنونی برای عصاره گیری و تهیه پودرکرم می توان 50-25% از پروتئین جیره غذایی را از پودر کرم تامین کرد (ادواردز و نیدرر، 1988). نسبت اسیدهای آمینه متیونین و لیزین در پودرکرم بیشتر از پودر ماهی است (میترا، 1997). کرمار و همکاران (1997) اظهار داشتند که ترکیب اسیدهای آمینه دو گونه E.foetida و L.rubellus بسیار متفاوتند ولی در هر دو گونه لوسین و هیستیدین اسیدهای آمینه غالبند و مقدار متیونین نسبتاً کم است. از میان اسیدهای آمینه غیر ضروری نیز اسیدهای گلوتامیک و آسپارتیک غلبه دارند. ترکیب شیمیایی پودر گرم خاکی از گونه E.foetida در مقایسه با دو منبع پروتئینی در جدول 5-4 ارائه شده است.
در آزمایشی که فیشر (1988) انجام داده است، موفقیت کمی حاصل شده است. این محقق از مقادیر 0، 72، 144 و 215 گرم بر کیلوگرم پودر کرم برای تغذیه طیور از سن 4-2 هفته استفاده کرد. انرژی متابولیسمی جیره (ME)، ابقای نیتروژن (قسمتی از نتیروژن که با مدفوع دفع نمی شود)، سرعت رشد و مصرف اختیاری خوراک (VFI) تحت تاثیر وارد شدن پودر کرم به جیره غذایی به میزان 72 گرم برکیلوگرم برای تامین حدود 25% از پروتئین مورد نیاز، قرار قرار نگرفت. با اضافه کردن مقادیر بیشتر پودر کرم، رشد طیور، بازدهی تبدیل غذایی و مصرف اختیاری خوراک (VFI) به مقدار کم ولی معنی داری کاهش یافت.
جدول 5-4- ترکیب شیمیایی پودر کرم خاکی از گونه Eisenia foetida در مقایسه با دو منبع پروتئینی دیگر مورد استفاده در تغذیه طیور و آبزیان (رینک و آلبرتز، 1987)‌

پودر کرم به خوبی جايگزين پودر گوشت در جيره غذايیطيور شده است (سابين، 1978) ولیشناسايیبهتر خصوصيات پودر کرم و تيمارهایاوليه خاص قبل از اضافه کردن کرم ها به جيره غذايیمورد نياز است. مثلاً، استافورد و تاکون (1988) يا شست و شویکرم هایزنده (از گونه E.foetid) به وسيله آب جوشان، آن را به غذایکاملاً مناسبیبرایماهیها تبديل کردند. علت آن احتمالاً مربوط به اثر تيمار حرارتیو يا حذف قسمت عمده ایاز مايع زرد بد مزه ایاست که کرم ها در موقع تحريک برایدفاع از خود ترشح میکنند. در آزمايش هایديگري، تغذيه خوک با مکمل هایپروتئينیحاویپودر کرم هایخاکینتيجه ایمشابه با جيره هایغذايیتجاریمتداول داشت (ادواردز، 1988). نتايج آزمايش ها نشان داده است که پودر کرم خاکیمنبع پروتئينیمناسبیبرایپرورش مرغ گوشتیبه شمار میرود. (رينک، 1991). در آزمايشیديگر جايگزين کردن پودر ماهیبا پودر کرم خاکیسبب افزايش رشد مرغ گوشتیشده است (کارياگا، 1983).
در جدول 5-5 ترکيب اسيدهایآمينه پودر کرم به نقل از منبع ديگریذکر شده است (موسسه تحقيقات صنعتي، 2006) .
جدول 5-5- ترکيب اسيدهایآمينه در پودر کرم هایخاکی(گرم در 100 گرم پروتئين)

5-5- سيستم های صنعتی کنونی
گونه هايی که در استراليا از آنها برای توليد پودر کرم استفاده میشود شامل گونه هایE.foetida ، E.anderi و P.excavatus میباشد. دو گونه E.foetida ، E.anderi بسيار به هم شبيه اند. گونه کرم آبی هندی(P.excavatus) يک گونه بومی مناطق حاره ای است و در نتيجه در شرايط اقليمی مديترانه ای يافت نمیشود. سرعت تکثير و توليد مثل چهارگونه متداول در پرورش کرم های خاکی و مواد بستری معمول را در جدول 5-2 نشان داده شده است. در منابع، گزارشی مبنی بر روش بهينه سازی جيره غذايی کرم ها برای دستيابی به حداکثر سرعت رشد و تکثير وجود ندارد و بنابراين لازم است مطالعات بيشتری در اين زمينه صورت گيرد. داده های ستون آخر در جدول 5-2 از اعداد ستون های قبل محاسبه شده است.

5-3- تغييرات در تركيب شيميايي محصولات
پودر كرم اي خاكي از نظر پروتئين بسيار غني و حاوي مقادير متفاوتي از چربي هاست (جدول 5-1). با ايجاد تغيير در جيره غذايي كرم ها، تركيب شيميايي بدن كرم ها و محتوي چربي آنها به مقدار زيادي تغيير مي يابد. مطالعات مربوط به تغذيه حيوانات با كرم هاي خاكي نتايج متفاوتي را در پي داشت كه علت آن تفاوت درتركيب شيميايي پودر كرم ها بوده است. نتايج منفي به دست آمده از مصرف مقادير زياد پودر كرم هاي خاكي درجيره غذايي حيوانات احتمالاً مربوط به عدم توازن عناصر غذايي يا نسبت بالاي چربي در پودر مي باشد. در منابع، مطالعه اي در مورد بررسي تاثير تركيب شيميايي پودر كرم هاي خاكي بر عملكرد حيوانات ديده نمي شود و لذا بررسي هاي بيشتري در اين زمينه ضروري است.
جدول 5-1 تركيب شيميايي پودركرم هاي خاكي از سه گونه مختلف

* منبع فيشر (1988)
** منبع استافورد و تاكون (1988)
استافورد و تاكون (1988) گزارش كردند كه يك رابطه خطي معكوس بين نسبت پروتئين و غلظت چربي ها در پودر كرم خاكي وجود دارد. فيشر (1988) عقيده دارد كه تركيب شيميايي بدن كرم ها منعكس كننده تغييرات در رژيم غذايي آنهاست. به گزارش اين محقق گونه D.veneta داراي سرعت رشد كم و درصد چربي بيشتري است (جدول 5-1).
در منبع ديگري تركيب پودر كرم ها براساس وزن خشك بدن به اين ترتيب گزارش شده است : رطوبت 6/6%، پروتئين خام 95/60-27/56%، وزن كل خاكستر 36/11-49/10 درصد، فيبر خام 60/0-56/0%، كلسيم 09/1-01/1% ، فسفر 36/1-25/1%، چربي خام (عصاره اتري) 55/6-05/6% و سيليسيم 07/4-76/3% (موسسه ملي تحقيقات صنعتي، 2006).
5-4- تكثير كرم ها
كرم هاي خاكي از نظر توليد مثل دو جنسي اند و اندام هاي نر و ماده آنها در سوراخ هايي درقسمت شكمي بدن قرار دارند. كرم هاي خاكي توليد مثل مداوم و يا نيمه مداوم دارند و در اكثر ايام سال توليد كپسول تخم مي كنند. در اكثر گونه ها، توليد كپسول هاي تخم منوسط به فراهم بودن غذا و شرايط مناسب محيطي است. شكل كپسول هاي تخم در گونه مختلف متفاوت است و اكثر كرم ها كپسول هاي تخمشان را در نزديك سطح خاك قرار مي دهند.
زمان باز شدن تخم ها در گونه ها مختلف متفاوت بوده، از سه هفته تا پنج ماه تغيير مي كند (بولن و ادواردز، 1996). زمان بالغ شدن كرم ها بعد از خروج از كپسول هاي تخم نيز متفاوت است و اطلاعات مربوط به آن تنها براي گونه هاي معدودي وجود دارد. طول عمر كرم هاي خاكي بين 8-4 سال است هر چند در شرايط طبيعي رسيدن به اين سن بسيار نادر است.
سيستم تكثير كرم ها به گونه انتخاب شده كرم ها، سرعت رشد و تركيب مواد بستري بستگي دارد و اطلاعات در مورد روش هاي تكثير و گونه مناسب براي پرورش كرم ها به منظور تغذيه طيور و آبزيان محدود مي باشد.

نیاز به تولید منابع پروتئینی با کیفیت مناسب در سیستم های تولید با عملکرد بالا (پرورش طیور و آبزیان) روز به روز آشکار می شود. هر چند پودر ماهی توانسته است تا حدودی این نیاز را بر طرف کند ولی به دلیل برداشت بیش از حد، این منبع در دراز مدت، جوابگوی نیازها نخواهد بود و صدمه جبران ناپذیری به محیط زیست وارد خواهد شد. بنابراین پودر کرم خاکی می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای پودرماهی در نظر گرفته شود و درآینده با محدود شدن یا ممنوع شد ن استفاده از پودر ماهی،اهمیت آن بیشتر خواهد شد. ضایعات حاصل از دامداری ها و صنایع تبدیلی کشاورزی به یک معضل مهم تبدیل شده و دفع آنها با روش های سنتی بسیار پر هزینه است. استفاده از کرم های خاکی برای دفع این مواد یک گزینه مناسب است و هم اکنون در مقیاس بزرگ مورد استفاده واقع می شود. برای استفاده از فضولات گاوی و خوکی باید قسمت جامد از قسمت مایع جدا شود و نمک های معدنی اضافی و آمونیاک از کود خارج گردد. کود اسبی، ضایعات و خمیر کاغذ، ضایعات کارخانه آبجوسازی و واحدهای پرورش قارچ می تواند بدون تیمار اولیه برای پرورش کرم استفاده شود. ضایعات شهری شامل خرده های مواد غذایی و چمن برای تغذیه کرم ها مناسب است ولی بهتر است ابتدا کمی کمپوست شود (ادواردز و بولن، 1996)

4-4- كمپوست و مبارزه با عوامل بيماري زا :
در دو دهه اخير پيشرفت هاي قابل توجهي در معرفي روش هاي زراعي در مبارزه زيستي با عوامل بيماري زا صورت گرفته است. نخست مشاهده كردند كه استفاده از خرده هاي پوست درختان در صنعت توليد گل و گياه، بيماري پيوسيدگي ريشه فيتوفتوريايي را كنترل مي كنند. سپس معلوم شد كه رشد گياهان چوبي در بسترهاي تيمار شده با كمپوست پوست درخت بهتر از تيمارهاي ضد عفوني با متيل برومايد است. به دنبال ان روشن شد كه بيماري هاي پيوسيدگي ريشه ناشي از قارچ هاي Pythium و phytophthora به خوبي در محيط كشت گلداني با اضافه كردن كمپوست پوست درختان كنترل مي شود ولي براي رسيدين به نتيجه مطلوب بايد خصوصيات فيزيكي و شيميايي كمپوست ايده آل باشد پيت اسفنجي تيره رنگ و پوسيده از نظر مبارزه با بيماري ها چندان موثر نبود زيرا ظرفيت نگهداري ميكروبي ا ين منبع كاملاً هوموسي شده اندك است (دكوستر و هويتينك، 1999).
Rhizoctenia solani يك بيمار كننده مهم گياهي است كه در طول چندين هفته پس از مصرف كمپوست و كاشت گلدان ها بهطور زيستي كنترل نمي شود، در حالي كه Phytophthora به خوبي كنترل مي شود. نشاء بسياري از گياهان به بيماري ناشي از Rhizoctonia solani حساسند. چون روش مبارزه طبيعي و زيستي براي اين بيماري وحودندارد، گياهچه ها در مزرعه از اين بيماري بسيار خسارت مي بينند. البته مشاهده شده كه با عمل آمدن طولاني مدت كمپوست، خاصيت كنترل كنندگي اين بيماري در ان ايجاد مي شود.

6-3- روش هاي زيستي مبارزه با بيماري هاي خاكزاد
دو روش كلي براي مبارزه زيستي با بيماري هاي گياهي خاكزاد وجود دارد كه شامل روش هاي اختصاصي و عمومي مي شود. در روش اختصاصي بر اي كنترل يك بيماري خاص، يك ريز جاندار به تنهايي به خاك اضافه مي شود. يك مثال مناسب روش زيستي مبارزه با بيماري بوته ميري ناشي از قارچ Rhizoctonia solani است كه باعث از بين رفتن بوته هاي جوان در شرايط خنك و مرطوب مي شود. با اضافه كردن قارچ Trichodeerma spp به خاك، اين قارچ ترشحات شيميايي خاصي را از خود منتشر مي نمايد كه عامل بيماري زا را مورد حمله قرار مي دهد. از سوي ديگر، ريسه قارچ Trichodeermaعامل بيماري زا را محصور مي كند و نوعي آنزيم آزاد مي كند كه سلول هاي Rhizoctonia را هضم و قارچ، محتويات آن را جذب مي كند (شكل4-1). امروزه از قارچ تريكودرما براي ضد عفوني كردن بذرها براي مبارزه با بيماري بوته ميري رايزوكتونيايي استفاده مي كنند (پرستون، 2004). معمولاً اضافه كردن مايه تلقيح يك ريز جاندار خاص، به تنهايي چندان موثر نيست زير در شرايطي كه مواد غذايي به مقدار كافي درخاك وجود ندارد، ريز جاندار تازه اضافه شده قادر به رقابت با ميكروب هاي مستقر در خاك نيست و زنده نمي ماند. اين عمل همانند گلي است در صحرا كه بدون آبياري كاشته مي شود (پرستون، 2004). در بلژيك در اواخر دهه هشتاد، چندين نمونه از مايه تلقيح خالص Trichodeerma harzianumعامل به عنوان عاملي براي مبارزه زيستي به بازار عرضه شد. اين محصول در سطح تجاري دردهه اخير مورد استفاده قرار گرفت و در آزمايش هاي متعدد مزرعه اي موجب افزايش عملكرد گياهان مختلف (هم از نظر رشد و هم از نظر سلامت گياهان) شد. هم اكنون مايه تلقيح قارچ Trichodeerma Rhizoctonia و گونه هاي ديگر تريكودرما در اين كشور مورد استفاده عموم توليد كنندگان است (دكوستر و هويتينك، 1999).

تا دهه 1930 استفاده از مواد بهساز آلی با اجرای تن اوب زراعی روشی بسیار مناسب برای کنترل بیماری های خاکزاد به شمار می رفت ولی با متداول شدن مصرف کودهای شیمیایی و به دلیل صرفه اقتصادی این کودها، استفاده از مواد بهساز آلی محدود شد. در سال های بعد استفاده از مواد ضد عفونی کننده تدخینی به ویژه متیل بروماید مرسوم شد. این ماده به نحو مطلوبی بیماری های خاکزاد، حشرات و علف های هرز را کنترل می کرد. مشکل عمده ای که در استفاده از متیل بروماید و سایر مواد تدخینی ضد عفونی کننده وجود دارد، این است که بر اثر آن علاوه بر عوامل بیماری زا، سایر ریز جانداران مفید مانند قارچ ریشه ها نیز ازبین می روند که این موجودات عوامل مهمی در کنترل زیستی بیماری ها هستند. همچنین ریز جانداران محرک رشد گیاهان نیز با این روش از بین می روند. خلا زیستی حاصل از سترون کردن خاک معمولاً توسط تلقیح مجدد با ریز جانداران مفید جبران می شود ولی تشخیص اینکه بعد از سترون کردن، میکروب های مفید درخاک غالب می شوند یا مضر، توسط عوامل مختلف محیطی و در طول زمان تعیین می شود (دکوستر و هویتینک، 1999).
در سال های دهه شصت قرن بیستم، به دلیل آلودگی مجدد بسترها بعد از سترون کردن خاک از طریق آب آبیاری و گیاهان آلوده، صنعت تولید گل و گیاه آسیب زیادی از بیماری ناشی از Phytophthora cinnamomi دید و به خصوص به ریشه گیاهان حساسی از قبیل رود و دندرون و آزالیا صدمات شدیدی، به شکل پوسیدگی ریشه رسید.
در دهه 1970 دریافتند که استفاده از متیل بروماید باعث آسیب دیدن لایه اوزون می شود. در سال 2005 در نشستی در مونترال کانادا استفاده از متیل بروماید برای ضد عفونی کردن خاک ممنوع اعلام شد. قبل از آن کشورهای آلمان و سوئیس به دلیل وجود بقایای برم در مورد غذایی استفاده از این ماده را ممنوع کرده بودند. بروماید در آب زیر زمینی نیز تجمع یافته، توسط گیاهان جذب می شود. استفاده از این ماده در کشور هلند نیز که یک کشور مهم تولید کننده محصولات گلخانه ای است، ممنوع شده است.
بعد از دهه 1970، تحقیقات برای یافتن جایگزین مناسب برای متیل بروماید در کنترل بیماری های خاکزاد آغاز شد. چندین گزینه برای جایگزینی با این ماده وجود دارد که عبارتند از : استفاده از مواد شیمیایی با خطر کمتر، استفاده از ریز جانداران مفید بعد از ضد عفونی کردن خاک و بازگشت به روش سنتی ولی فراموش شده که همان استفاده از مواد بهساز آلی به جای سترون کردن خاک است. مصرف کودهای دامی، کودهای سبز، کمپوست و کمپوست های غنی شده با عوامل کنترل زیستی از مثال های کارآمد در کنترل بیماری ها می باشند. مخلوط کردن کمپوست با علف کش ها و یا استفاده از عملیات ویژه کشت با کمپوست باعث کارآیی آن حتی در کنترل حشرات و علف های هرز می شود.
به نظر می رسد اگر ماده شیمیایی دیگری نیز به جای متیل برومید در ضد عفونی خاک به کار رود، باز هم به کار گیری روشی برای جلوگیری از ایجاد پرگنه عوامل بیماری زا ضروری است. استفاده از روش های کنترل زیستی در طی 60 سال گذشته توسعه یافته است ولی با وجود موثر بودن آن، هنوز توجه کافی به آن معطوف نشده و به صورت تجاری مورد استفاده قرار نگرفته است (دکوستر و هویتینک، 1999).
4-2- تاریخچه
خاک های با مواد آلی و فعالیت میکروبی کم اغلب ناقل عوامل بیماری زا هستند (عباسی و همکاران، 2002). عوامل بیماریزا در این خاک ها در حضور گیاهان میزبان، زنده می مانند. در دهه 1950 متیل بروماید و سایر آفت کش ها را برای مبارزه با بیماری های قارچی و نماتدها معرفی کردند ولی خاک های سترون شده با این مواد حتی بیشتر از خاک های سترون نشده قابلیت انتقال بیماری را داشتند. Pythium و Phytophthora که عامل پویسیدگی ریشه بسیاری از گونه های گیاهی هستند، چند روز پس از کاشت گیاهان جدید و یا انتقال نشاها گیاهان حساس را آلوده می سازند. به خصوص در مورد گیاه رود ودندرون، این بیماری سریعاً گسترش یافته و کیفیت گیاهانی که سالم مانده اند نیز به شدت افت می کند. گیاهان آزالیا، تاکوس و رودودندرون که در فضاهای سبز مورد استفاده قرار می گیرند، معمولاً به علت پوسیدگی ناشی از Phytophthora از بین می روند. همچنین مشاهده کرده اند که در دمای بالای محیط، 100% گیاهان رودودندرون از بین رفته اند (هویتینک و کوتر، 1986). یک روش برای مقابله با این مشکل، کاشت گیاهانی به عنوان کود سبز در فواصل دوره کشت گیاه اصلی است ولی این روش چندان کارساز نیست زیرا در این روش معمولاً از گیاهان چوبی استفاده کنند که فاقد بقایای گیاهی کافی هستند تا سطح خاک را پوشش دهند و بنابراین کاملاً از کاهش کیفیت خاک جلوگیری نمی کنند. در گیاهان درختی و بوته ای که تمام اندام گیاه برداشت می شود، نیز مشکل فرسایش خاک و بیماری های گیاهی تشدید می شود (هویتینک، 2004).
در دهه 70، در ایالات متحده کمپوست برای استفاده در صنعت گل و گیاه به بازار عرضه شد. در آن زمان کمپوست را درست قبل از کاشت گیاهان به خاک اضافه کرده، مشکل کیفیت نامناسب خاک را به این ترتیب حل می کردند. نتایج تحقیقات نشان داد که مقدار زیادی از کمپوست (حتی به میزان 100 تن در هکتار) می تواند به خاک اضافه شود، بدون اینکه مشکل آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی را در پی داشته باشد (برون و همکاران، 1998). اضافه کردن مواد بهساز کمپوست شد ه باعث کاهش شدن بیماری های ناشی از عوامل خاکزاد می شود (آلوارز و همکاران، 1995؛ کرافت و نلسون، 1996؛ وان اوس و وان گینکل، 2001). استون و همکاران (2004) تاثیرات مثبت کمپوست را بر شدت بیماری ها درمزرعه نشان دادند. همچنین تاثیراضافه نمودن کمپوست در محیط های کشت گلدانی نیز به خوبی روشن شده است (هویتینک، 2004).
در سال های اولیه توسعه محیط های کشت گلدانی، مشخص شد که مخلوط پیت معمولاً بیماری پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ های Pythium و Phytophthora را کنترل نمی کند و در صورت کنترل نیز اثر آن کوتاه مدت است (بواهم و همکاران، 1997). تا اواسط دهه 70، قارچ کش های موثر بر کنترل بیماری های قارچی ریشه مانند متالاکسیل هنوز معرفی نشده بودند. در غیاب یکی روش کنترل مناسب، تولید کنندگان اغلب سطح حاصلخیزی محیط رشد را پایین می آوردند تا درفصول گرم ازفشار ناشی ازبیماریها برگیاهان کاسته شود. مشکل دیگر عدم دسترسی به پیت با کیفیت مناسب در مناطق مختلف است. بنابراین تولید کندگان به دنبال یافتن جایگزینی مناسب برای پیت بودند (هویتینک، 2004).
در دهه 50، استفاده از خرده های پوست درختان در صنایع تولید گل و گیاه در ایالات متحده و استرالیا به عنوان جایگزینی برای پیت آغاز شد (هویتینک و کوتر، 1986). تولید کنندگان متوجه شدند که وقتی به محیط های کشت گلدانی خرده های پوست درختان اضافه شد، بیماری پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ های Pythium و Phytophthora به خوبی کنترل شد ولی به دلیل کمبود نیتروژن و عدم توازن عناصر غذایی و همچنین مشکلات ناشی از آللوپاتی، در اوایل دوره رشد، این تاثیرات متغیر بود. برای ر فع این مشکل نیز روش هایی برای کمپوست کردن پوست چندین گونه درختی ارائه شد (کاپارت و همکاران، 1976).
به دنبال آن، محققان مطالعات وسیعی را برای بررسی تاثیر نسبی کنترل کنندگی عوامل بیماری زا توسط کمپوست در محیط های کشت گلدانی آغاز کردند و روش هایی برای کنترل بیماری های پوسیدگی ریشه و نماتدها با تاثیر قابل پیش بینی در محیط های حاوی کمپوست پوست درخت و خاک اره برای تولید کنندگان گل و گیاه به منظور کوتاه کردن چرخه تولید در فصول گرم سال، سطح حاصلخیزی محیط رشد را افزایش می دهند زیرا بیماری پوسیدگی ریشه در این شرایط به مدت طولانی کنترل نمی شود. نتیجه این عمل، افزایش حساسیت برخی از گیاهان به بیماری های آتشک، سوختگی شاخ و برگ و سرخشکیدگی است. رودودندرون به بیماری قارچی فیتوفتریایی بسیار حساس است و بیمری بادزدگی و مرگ شاخه ها به سرعت گسترش می یابد (هویتینک و همکاران، 1986). بنابراین هر چند بیماری پوسیدگی ریشه ممکن است وجود نداشته باشد ولی اندام هوایی گیاهان حساس باید با یک قارچ کش مناسب سمپاشی شود، به خصوص اگر رطوبت نسبی هوا بالا باشد و یا اندام هوایی گیاه در هنگام آبیاری خیس شود. کنترل طبیعی پوسیدگی فیتوفتریایی ریشه نیز یک روش موثر و شناخته شده است. لازم به ذکر است که کمپوست در کنترل بیماری های برگی موثر نیست و تاثیر آن محدود به بیماری های ریشه می باشد (هویتینک، 2004).

مصرف کمپوست های تهیه شده از زباله شهری لجن فاضلاب در مقادیر مختلف در اراضی کشاورزی و مراتع برای دو سال متوالی، تاثیر سوئی بر عملکرد گیاهان نداشته ولی باعث افزایش غلظت روی در خاک شده است و بنابراین در مصرف این کمپوست ها برای مدت طولانی باید احتیاط نمود (میز و همکاران، 1973). اپستین و همکاران (1976) نتیجه گرفتند که با مصرف 240 -160 تن کمپوست لجن فاضلاب در هکتار، میزان شوری و سطح کلر درخاک به حدی زیاد می شود که باعث کاهش عملکرد گیاهان می گردد. در مطالعه ای که باروزینی و دل زان[4] (1989) در مورد تیمارهای مختلفی از کمپوست های شهری، کود دامی و کودهای شیمیایی انجام دادند، مشاهده شد که مصرف 1612-537 کیلوگرم از کمپوست ها در هکتار در طول چند سال، عناصر غذایی را بیش از نیاز گیاه و قدرت جذب آنها عرضه می کند و بنابراین مشکل جدی را از نظر آلودگی آب های زیر زمینی به دنبال دارد.

[1]-  Buchanan and Gliessman

[2]- Woodbury

[3]- Chaney

ب- مصرف کمپوست برای افزایش وزن زنده میکروبی خاک و کنترل عوامل بیماری زای گیاهان : در بسیاری از منابع ذکر کرده اند که مصرف کمپوست ممکن است باعث کاهش بیماری های خاکزاد می شود (پار و همکاران، 1986). هویتینک و کوتر (1984) و هویتینک و همکاران (1986) از کمپوست های حاصل از ضایعات چوب مخلوط با لجن فاضلاب و پوست درختان جنگلی استفاده کردند و دریافتند که این مواد در کنترل برخی از عوامل بیماری زای خاکزی از جمله رایزوکتنیا موثرند. آنا دلیل این تاثیر را به خاصیت ناهمسازی ریز جانداران کمپوست نسبت دادند، هر چند تاثیر کمپوست در مبارزه با عوامل بیماری زا متغیر و وابسته به نوع کمپوست، درجه پوسیدگی کمپوست، دمای تولید شده درفرآیند تولید کمپوست، مقدار عناصر غذایی در کمپوست (به ویژه نتیروژن) و ساختمان، تخلخل و مقدار رطوبت کمپوست است. هوتینک و گربوس (1994) اظهار داشتند که برای مدیریت بهتر کشاورزی آلی و مبارزه زیستی با بیماری های گیاهی، باید کمپوست با موجودات مفبد تلقیح شود.
جودیس و ناپی (1986) ارتباط بسیار را بین مصرف کمپوست و جمعیت قارچ های میکوریز داخلی مشاهده کردند. البته کیفیت کمپوست نقش تعیین کننده ای در رشد ریز جانداران خاک بازی می کند. این محققان بین مقدار مصرف کمپوست و جمعیت قارچ های میکوریز در یک باغ سیب ارتباط مستقیمی را به دست آوردند. تاثیر کمپوست بر کاهش خسارت ناشی از عوامل بیماری زا و آفات درفصل چهارم این کتاب مورد بحث قرار خواهد گرفت.
ج- استفاده از شیرا به کمپوست : درفرآیند تبدیل زباله به کود کمپوست، مقدار زیادی شیرابه تولید می شود و بدین جهت که مواد آلی عناصر غذائی و عناصر کمیاب دارد، حائز اهمیت است. مقدار و ترکیب شیرابه تولید شده به عواملی مانند فصل، ترکیب زباله و میزان بارندگی بستگی دارد. مقدار رطوبت شیرابه در کارخانه کمپوست اصفهان از 96-84% متغیر و داری pH 6/8-4/3، هدایت الکتریکی 40-16 دسی زیمنس بر متر و درصد ماده آلی در ماده خشک 85-30 است غلظت عناصر غذائی ازت، فسفر، پتاسیم، آهن، مس، روی و منگنز و مولیبدن در شرابه نسبتاً زیاد است. شیرابه همچنین حاوی مقداری از عناصر سنگین است (محمد نیا، 1374). از خاک های تیمار شده در فواصل زمانی 1، 8 و 16 هفته بعد از اعمال تیمارهای شیرابه نمونه برداری شد. همچنین بر اثر مصرف شیرابه EC و غلظت آنیون ها و کاتیون های محلول افزایش و pH گل اشباع کاهی یافت. بر اثر اضافه شدن شیرابه حم خلل و فرج (Pore Volume) و میزان آبشویی نمک های محلول از خاک کاهش یافت. مقدار عناصر غذایی پر مصرف، کم مصرف، عناصر سنگین قابل جذب و همچنین درصد ماده آلی خاک ها نیز متناسب با مقدار شرابه افزایش یافت. همچنین با گذشت زمان، مواد آلی خاک ها تجزیه شد ه و مقدار آن کاهش و همچنین غلظت بخش قابل جذب عناصر غذایی کم مصرف و عناصر سنگین کاهش یافت (محمدنیا، 1374).
رول و همکاران (1999) که رشد علف چاودار در تیمارهای آبیاریبا نسبت های مختلف اختلاط شیرابه با آب را بررسی کردند. ترکیب شیرابه مورد استفاده در این آزمایش درجدول 3-4 آمده است. نتایج آنالیز شیرابه با روش طیف سنجی مادون قرمز حضور فنل ها را در آن تایید کرد. تیمار متان زدایی شیرابه در لاگن های هوادهی باعث خروج 60% مواد آلی آن شد ولی کاهش BOD بعد از این تیمار به اندازه ای نبود که بتوان آن را به آب های سطحی اضافه نمود. غلظت عناصر سنگین در شیرابه پایین تر از حد آستانه برای مصارف کشاورزی بود. نسبت 400/1 شیرابه با آب برای آبیاری علف چاودار مناسب بود و در نسبت های بیشتر از آن کاهش عملکرد گیاهان مشاهده گردید. آبیاری گلدان ها با این نسبت به میزان 30 میلی لیتر عملکرد و تغذیه نیتروژن نباتات را افزایش داد.
جدول 3-4- خصوصیات شیمیایی شیرابه زباله دفن شده در مونتچ فرانسه

د- موارد دیگر مصرف کمپوست : بسیاری از محققان توصیه کرده اند که از کمپوست برای احیای اراضی تخریب شده و زمین های مجاور معادن، استفاده شود. مصرف کمپوست باعث احیای دوباره خاک سطحی می شود. از کمپوست همچنین می توان برای احیای زمین هایی مجاور جاده ها، پل ها، سدها و سا یر تاسیسات عمرانی استفاده کرد. کمپوست همچنین به عنوان کود برای نواحی تحت پوشش چمن یا سایر گیاهان در پارک ها، زمین های فوتبال و گلف و غیره کاربرد دارد (دیک و مک کوی، 1993). لیما (1985) پیشنهاد کرد از کمپوست برای تهیه آجر برای ساختمان کارخانه ها نیز استفاده شود.

شلتون (1997) در تحقیقی تاثیر سطوح مختلف کمپوست زباله شهری را بر رشد گوجه فرهنگی بررسی نمود. نتیجه این تحقیق در شکل 3-9 آمده است. در تمامی سطوح کود نیتروژن دار، عملکرد گوجه فرنگی با افزایش مقدار کمپوست افزایش یافته است. با اضافه کردن کمپوست در تیمار بدون مصرف کود شیمیایی، عملکرد گوجه فرهنگی 1900%؛ در تیمار 100 میلی گرم نیتروژن برکیلوگرم، 1420% و در تیمار 200 میلی گرم نتیروژن برکیلوگرم، 800‌% افزایش نشان داد. در سال دوم بعد از مصرف کمپوست، پاسخ گیاه گوجه فرنگی به نیتروژن بیشتر بود. علت آن خروج بخش عمده نیتروژن در کمپوست توسط گیاه در سال اول بود. عملکرد بیشتر گیاهان در سال دوم در تیمارهایی که مقدار بیشتری کمپوست دیافت کرده بودند، بیانگر تاثیر مستقیم اجزای آلی کمپوست بر رشد گیاهان است.

شکل 3-9- تاثیر کمپوست حاصل از دفن زباله شهری بر عملکرد ماده خشک و میوه گوجه فرنگی در سه سطح کود نیتروژن دار ( 0 میلی گرم بر کیلوگرم نتیروژن، O 100 میلی گرم بر کیلوگرم نیتروژن،  200 میلی گرم بر کیلوگرم نیتروژن)