2-8- فناوري توليد ورمي كمپوست
با توجه به مزاياي روش توليد ورمي كمپوستف استفاده از كرم هاي خاكي در سال هاي اخير توسعه زيادي پيدا كرده است. محصولات فرآيند توليد ورمي كمپوست عبارتند از : فضولات كرم هاي خاكي كه با لفظ كلي ورمي كمپوست مشخص مي شود، خود كرم هاي خاكي به عنوان غذاي طيور و آبزيان و طعمه براي ماهيگيري استفاده مي شود و كود مايع حاصل از فرآيند كه چاي كرم نا ميده مي شود.
تحقيقات اوليه در مورد استفاده از كرم هاي خاكي در مديريت ضايعات آلي به سال هاي دهه 1970 بر مي گردد كه از اين روش براي تبديل لجن فاضلاب استفاده مي شد (هرتستين، 1978). به دنبال آن در همايشي در ميشيگان آمريكا، موضوع پايد ار كردن مواد آلي با استفاده از كرم هاي خاكي مطرح شد. در سال 1988 كتابي را ادواردز و نئوهازر منتشر كردند كه در آن روش هاي مختلف توليد ورمي كمپوست براي دستيابي به كيفيت مناسب ورمي كمپوست تشريح شده است.
قبل از تشريح سيستم هاي به كار رفته در توليد ورمي كمپوست توجه به نكات زير ضروري مي باشد :
1- گونه هاي مختلف كرم هاي خاكي نيازمندهاي متفاوتي به شرايط محيطي دارند ولي گونه هاي مناسب براي توليد ورمي كمپوست معمولاً نسبت به تغييرشرايط محيطي مقاومند. شرايط محيط مناسب براي گونه هاي كرم هاي كمپوستي قبلاً ذكر شده است.
2- هر چند در منابع ذكر كرده اند كه كرم هاي خاكي قادرند تا بيش از وزن بدن خود در روز مواد مصرف كننده و بعضي از گونه هاي مورد استفاده در توليد ورمي كمپوست مقادير بسياري از ضايعات آلي را به سرعت فرآوري مي كنند، مقدار مشاهده مصرف و هضم ضايعات معمولاً 100-50% وزن زنده كردم ها است. مقدار هضم موغاد بستگي زي ادي به گونه كرم خاكي، ميزان بلوغ كرم ها، سرعت توليد مثل، تراكم جمعيت كرم ها، نوع مواد غذايي و شرايط محيطي دارد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000).
3- طراحي سيستم هاي توليد ورمي كمپوست در حقيقت براي رسيدن به بهترين شرايط محيطي مورد نياز براي دستيابي به حداكثر كارايي فرآوري تبديل ضايعات آلي است و اين موضوع هنوز يك ضرورت مهم درفناوري توليد ورمي كمپوست است.
4- مقياس فناوري مورد استفاده براي توليد ورمي كمپوست را مي توان به سه گروه تقسيم بندي كرد : مقياس هاي كوچك (خانگي)، مقياس هاي متوسط (خانگي يا تجاري) و مقياس هاي بزرگ (تجاري). البته سرعت فرايند بستگي به حجم ضايعات استفاده شده، گونه كرم مورد استفاده و مديريت دارد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000). ظرفيت اين گروه ها به ترتيب زير است :
مقياس كوچك
كمتر از 20 كيلوگرم در هفته
كمتر از 5/0 متر مكعب
مقياس متوسط
250 كيلوگرم در هفته
5/0-35/0 مكعب
مقياس بزرگ
بيش از 250 كيلوگرم در هفته
بيش از 5/3 متر مكعب
ممكن است از چندين واحد با مقياس متوسط براي تبديل حجم زيادي از ضايعات در يك مجموعه با مقياس بزرگ استفاده كنند. در سال هاي اخير با توسعه و پيشرفت واحدهاي با مقياس متوسط صرفه اقتصادي آنها افزايش يافته و به واحدهاي تجاري تبديل شده اند.
بين واژه هاي پرورش كرم و توليد ورمي كمپوست تفاوتي وجود دارد. در پرورش كرم هدف توليد وزن زنده كرم است حال آن كه در ورمي كمپوست، هدف اصلي توليد ورمي كمپوست (محصول جانبي فعاليت كرم هاي خاكي روي ضايعات آلي) است. روشي كه از آن تحت عنوان مزارع كرم در منابع ياد كرده اند، يك صنعت ابتدايي و ساده است كه در كنار واحدهاي توليد دام مي تواند احداث شود. هدف از اين روش توليد كرم است تا توليد ورمي كمپوست. در اين مزارعف كرم هاي خاكي براي فروش وزن زنده شان مي پرورند. از كرم هاي خاكي براي پرورش طيور و آبزيان و به عنوان طعمه ماهي استفاده مي كنند. مساله مهم در اين مزارع جداسازي كرم ها و كپسول هاي تخم آنهاست.
فناوري هاي متفاوتي در صنعت توليد ورمي كمپوست به كار برده شده است كه تفاوت آنها در ابزار ادوات به كار رته، فرآيند، راهكارهاي مديريت و فروش محصولات، روش ها و سيستم هاي به كار رفته است. تعدادي از اين فناوري ها عبارتند از :
سيستم جعبه اي : سيستم جعبه اي ساده و براي مقياس هاي كوچك مناسب است. اين سيستم در همه مقياس ها آزمايش شد ه است. در اين روش براي پر و خالي كردن جعبه ها نياز به نيروي
انساني زيادي مي باشد (گزارش واحد فناوري ضايعات سبز، 2000). جعبه ها كه اغلب چوبي هستند معمولا 25 سانتي متر عرض، 100 سانتي متر طول و 50 سانتي متر ارتفاع دارند. براي كمك به برداشت مواد مي توان جعبه ها را از وسط با تيغ هاي مشبك جدا كرد. مواد تازه ابتدا در توده هايي كمپوست شده، سپس به طور هفتگي به جعبه ها اضافه مي شوند. برداشت كمپوست هر چهار ماه يك بار انجام مي گيرد. در سيستم هاي تاسيس شده در محيط بيرون پوشاندن مواد براي حفظ رطوبت و محافظت از نور مستقيم آفتاب ضروري است (شرمن – هانتون، 2000). بسترها را مي توان از جنس چوب، پلاستيك و بشكه هاي فلزي ساخت. اندازه آنها به ميزان مواد بستگي دارد مثلاً براي 45/0 كيلوگرم ضايعات در هفته، به جعبه اي به اندازه 60*90 سانتي متر و به عمق 30-20 سانتي متر نياز مي باشد. در زير جعبه ها بايد 12-8 عدد سوراخ 6 -3 ميلي متري ايجاد نمود. جعبه ها بايد روي آجر يا تكه چوب قرار بگيرند. نمونه هايي از جعبه هاي استفاده شده براي توليد ورمي كمپوست در شكل 2-8 آمده است.